Giảng bát nhã tiếp theo

 

Tánh của các pháp thì không hình tướng

 

Tướng của các pháp thì có hình tướng

 

Như: sương, nước đá, nước sông, nước ao hồ, chất lỏng... là tướng của nước

 

Như: nhẫn, kiềng, đồ trang sức bằng vàng... là tướng của vàng

 

Như: Bánh keo, đồ ngọt...là tướng của đường

 

Tướng của các pháp thì sanh diệt, hư dối không bền chắc, do duyên sanh vô thường biến đổi và hoại diệt. Cuối cùng cũng hoàn không (ngũ uẩn giai không)

 

Tánh của vàng, tánh của nước, tánh của đường thì không có hình tướng, không dài ngắn, vuông, tròn, lớn nhỏ, không sanh diệt, không hư hoại tánh là thật tướng, hay chân tâm

 

Đây là ví dụ cho thấy tánh và tướng của các pháp. Chứ không phải nước, vàng, đường là tánh của các pháp

 

Khi nhìn vào thực tướng. Thì tướng của các pháp do duyên sanh vô thường biến đổi, và hoại diệt... rồi cuối cùng sẽ trở về với bản tánh của các pháp. (Cuối cùng cũng hoàn không). Cho nên nói tướng của các pháp là tánh của các pháp, tánh của các pháp là tướng của các pháp. Tánh và tướng không sai khác

 

(Cs học thuộc và tham thấu bài này)

 

Hình ảnh phẳng lặng của nước và sóng nước hình tướng khác nhau, nhưng tánh nước không sai khác

 

Ngũ uẩn và chân không không hề sai khác, khi còn phân biệt đối đãi, còn chấp ngã, chấp pháp thì còn ngũ uẩn. Khi hết chấp ngã, chấp pháp thì chân không hiện ra. Không còn phân biệt ngũ uẩn và chân không. (Ngũ uẩn giai không)

 

Ngũ uẩn và chân không không còn riêng biệt, không còn tách rời. Ngũ uẩn chẳng khác với không, không chẳng khác với ngũ uẩn

 

Tức tánh của các pháp chẳng khác với tướng của các pháp, tướng của các pháp chẳng khác với tánh của các pháp

 

Sâu hơn có thể nói tướng của các pháp là tánh của các pháp

 

Tánh của các pháp là tướng của các pháp

 

Người mê ngủ chiêm bao, vui buồn, trong đó, cho là thật dụ cho chúng sinh mê

 

Người thức giấc chiêm bao, tĩnh cơn đại mộng dụ cho bồ tát

 

Sau khi mê rồi lạ tỉnh, mê thì thấy có thế giới và chúng sinh (ngũ uẩn), tỉnh rồi thế giới và chúng sinh không có (chân không). Bát nhã chân không

 

Vậy ngũ uẩn và chân không chẳng có gì sai khác

 

Chỉ khác nhau ở chỗ, khi mê thì còn thấy có ngũ uẩn (sắc, thọ, tưởng, hành, thức) khi hết mê thì thấy ngũ uẩn hoàn không

 

(Cs học thuộc và tham thấu bài này)